Tiêu sợi huyết động mạch và lấy huyết khối trong điều trị nhồi máu não tối cấp dưới đây được các bác sĩ BMR tập hợp chi tiết hãy cùng tham khảo nhé !
Giới thiệu Tiêu sợi huyết động mạch
Nhồi máu não chiếm khoảng 85% các tai biến mạch não, là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, nếu qua khỏi sau này cũng bị nhiều di chứng nặng nề, dẫn đến gánh nặng cho gia đình và xã hội. Đất nướ ta là nước đang phát triển có tuổi thọ ngày càng tăng, Bên cạnh đó là gia tăng các bệnh lý liên quan đến tim mạch, đái tháo đường, và cũng sẽ không nằm ngoài những quy luật trên. Tuy nhiên với tiến bộ trong điều trị nhồi bệnh máu não, theo một cơ chế sinh lý bệnh, Người bệnh dùng thuốc tiêu sợi huyết sử dụng đường tĩnh mạch giai đoạn sớm trước 3 tiếng, hặc là đường động mạch trước 6 tiếng. Đó là một trong các tiến bộ vượt bậc trong điều trị đột quị nhồi máu não trong vài năm gần đây.
Nguyên nhân não gây tắc động mạch não cấp?
Có thể chia thành 2 nhóm nguyên nhân lớn
- Do cục huyết khối di chuyển từ nơi khác đến gây tắc động mạch não: Đây là nguyên nhân hay gặp do cục huyết khối từ tim di chuyển
- Do bệnh lý thành mạch gây hẹp và tắc mạch: Xơ vữa mạch, viêm động mạch,..
Biểu hiện lâm sàng nhồi máu não cấp
Bệnh nhân có biểu hiện đột ngột, xuất hiện các triệu chứng thần kinh khu trú như liệt tay, chân, nửa người, thất ngôn, thậm chí hôn mê
Các biểu hiện nhẹ thoáng qua như: tê tay, chân, nửa người,…
Chẩn đoán xác định nhồi máu não dựa thăm khám hình ảnh
- Chụp cắt lớp vi tính không tiêm thuốc cản quang: Giai đoạn sớm đôi khi chưa thấy thay đổi tỷ trọng. Hoặc đôi khi thấy các dấu hiệu sớm (tăng tỷ trọng máu cục trong lòng mạch, giảm tỷ trọng nhân xám, xóa rãnh cuộn não, xóa thùy đảo, mất phân biệt ranh giới chất trắng chất xám), giai đoạn muộn thấy vùng giảm tỷ trọng nhu mô theo vùng cấp máu động mạch rõ nét hơn.
- Chụp cộng hưởng từ não: Cho phép chẩn đoán sớm hơn chụp cắt lớp vi tính, đặc biệt trên xung khuếch tán (Diffusion), thấy vùng giảm khuếch tán.
Hình nhồi máu giảm khuếch tán (tăng tín hiệu) trên Diffusion Hình tăng tín hiệu máu cục trong lòng mạch trên xung FLAIR
- Chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ tưới máu (Perfusion): Cho phép xác định chính xác vùng nhồi máu và vùng thiếu máu, từ đó xác định vùng “tranh tối tranh sáng” có ý nghĩa tiên lượng phục hồi lâm sàng.
Hình giảm tưới máu rộng bán cầu trái trên cộng hưởng từ tưới máu Ảnh khuếch tánẢnh tưới máu CBVSo sánh ảnh giảm tưới máu với vùng giảm khuếch tán hay ảnh CBV thấy vùng “tranh tối tranh sáng” rộng
- Chụp mạch não cắt lớp vi tính đa dãy hoặc chụp mạch não cộng hưởng từ: Xác định chính xác vị trí và động mạch bị tắc, có ý nghĩa tiên lượng chiến lược điều trị.
Hình tắc động mạch cảnh trong và não giữa trái trên chụp mạch CLVTẢnh tắc động mạch não giữa và cảnh trong trên Cộng hưởng từ
Điều trị tắc mạch não cấp
Mục đích điều trị nhằm cứu chữa vùng nhu mô não tổn thương và tránh tái phát. Các phương pháp điều trị gồm
- Điều trị nội khoa: Dùng các thuốc chống đông, bảo vệ tế bào não, tăng cường tuần hoàn
- Điều trị lập lại dòng chảy động mạch
- Dùng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch: Chỉ định khi bệnh nhân đến sớm trước 3 tiếng sau khởi phát. Thuốc thường dùng Alteplase (rtPA)
- Dùng thuốc tiêu sợi huyết đường động mạch: Được chỉ định trong khoảng thời gian dưới 6 tiếng với hệ cảnh trong hoặc 12 tiếng với hệ động mạch thân nền. Vi ống thông được luồn tới đoạn huyết khối rồi bơm rtPA vào trước trong sau cục huyết khối.
- Dùng dụng cụ lấy huyết khối: Sử dụng các dụng cụ chuyên biệt để kéo cục huyết khối ra từ đó lập lại nhanh dòng chảy. Các loại dụng cụ đang được sử dụng gồm
- Hệ thống hút huyết khối: Penumbra
- Dụng cụ kéo huyết khối: Merci
- Dụng cụ mở lại dòng chảy và kéo huyết khối: Solitaire
Hệ thống khoan và hút huyết khối Penumbra Hệ thống kéo huyết khối Merci Dụng cụ mở lại dòng chảy và kéo huyết khối Solitaire
Điều trị lấy huyết khối đường đồng mạch
Điều trị tiêu sợi huyết và lấy huyết khối bằng can thiệp nội mạch được thực hiện bằng cách luồn ống thông theo đường động mạch vào vị trí huyết khối để bơm thuốc tiêu sợi huyết và/hoặc lấy cục huyết khối. Các nghiên cứu đa trung tâm đã chỉ ra rằng, điều trị tiêu sợi huyết đường động mạch làm tăng tỉ lệ tái thông, tăng tỉ lệ hồi phục lâm sàng trong nhồi máu não cấp.
Chỉ định
- Tắc mạch não cấp đến sớm trước 6 tiếng với tắc hệ cảnh trong và 8 tiếng với tắc hệ đốt sống thân nền tính từ khi có triệu chứng, thậm chí 12 tiếng với hệ thân nền tùy theo mức độ tổn thương lâm sàng và hình ảnh.
- Dấu hiệu thần kinh khu trú mức độ nặng (NIHSS ≥8) hoặc vùng thiếu máu rộng có nguy cơ cao
- Trên chụp mạch có tắc mạch
- Tắc mạch não cấp đến sớm trước 3 tiếng, nhưng có chống chỉ định dùng tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch.
- Các chống chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch khi bệnh nhân đến sớm trước 3 tiếng
Chống chỉ định
- Huyết áp tâm trương cao >185mmHg hoặc tâm thu >105mmHg (nếu không đáp ứng bằng thuốc chẹn Beta (labetalol hoặc nicardipin))
- Dấu hiệu thần kinh liệt nhẹ: NIHSS < 5
- Có chảy máu nội sọ.
- Diện nhồi máu rộng (>1/3 diện cấp máu động mạch não giữa)
- Giảm tỷ trọng rõ trên cắt lớp vi tính
- Không có vùng tranh tối tranh sáng trên hình ảnh
- Phẫu thuật lớn trong 2 tuần nay
- Có nguyên nhân chảy máu mà chưa được điều trị triệt để: phình mạch não vỡ.
- Chống chỉ định tương đối: Dị ứng với thuốc cản quang và suy thận.
Ảnh tắc động mạch cảnh trong sau gốc xuất phátHuyết khối lan tới động mạch não giữa trái đoạn M1Dụng cụ Solitaire lấy huyết khốiMở dụng cụ Solitaire
Hình tái thông ngay sau can thiệpHình các mảng huyết khối lấy ra sau can thiệp
Theo dõi sau can thiệp
- Chụp Cắt lớp vi tính hoặc Cộng hưởng từ đánh giá tiến triển và tìm biến chứng chảy máu
- Chụp mạch Cộng hưởng từ: Đánh giá tái thông dòng chảy
Ảnh tưới máu cân đối hai bán cầuKhông thấy hình ảnh nhồi máu lan rộng sau can thiệpHình tái thông hoàn toàn động mạch cảnh trong và não giữa trái
